İnternet beynimizi tembelleştiriyor mu?

“Bilgisayarda bir sayfa açılmıyor, çabucak o sayfayı terk ediyoruz. Bir şarkıyı dinlerken birinci iki nakarat kısmından sonra öteki müziğe atlıyoruz. Dizilerin ortasındaki reklama tahammülümüz yok, internetten seyretmeyi tercih ediyoruz. Youtube’da görüntüleri hızlandırarak seyrediyoruz. Cep telefonlarımızda, tabletlerimizde daima bir sürat halindeyiz. Parmağımızın bir hareketiyle ekrandaki bilgileri süratle üst taşıyoruz, aşağıdakileri kaçırmamak için. Sabırsızız. Her şeye, çabucak artık şu an sahip olmak istiyoruz. Konsantrasyonumuz az.Aradığımız bir mevzuyu okurken bir de bakıyoruz ki o sayfadan bu sayfaya, sonra da başkasına atlamışız ve hiç ummadığımız bir sayfadayız.

Bilgiye ulaşmış mıyız? Tahminen evet, tahminen hayır.

Bilgiyi edinmiş miyiz? Muhtemelen hayır.

Ne orta değiştik? Bunun sorumlusu kim? Teknoloji mi?

Bir de işin kitap okuma boyutu var. Küçüklüğümden beri kitap oburuyum. Son yıllarda okumak ve anlamak için kendimi bayağı bir vermem gerektiğini fark ediyorum. Alıyorum kitabı. Kitap çok sürükleyici değilse bir de bakıyorum ki bırakmışım. Elime telefonumu almışım.Bundan sekiz sene evvel elime geçen bir kitapla sorunun yalnızca bende olmadığını keşfettim. Kitabın ismi, ‘The Shallows! What the Internet is Doing to Our Brains? / Yüzeysellik! İnternet Beynimize Ne Yapıyor?’ yazarı ise Nicholas Carr.Nicholas Carr konsantrasyon ve bilgiyi öğrenebilme konusunda çok önemli sorun yaşadığını söyleyerek başlıyor kitabına. Tam da benim üzere. Tahminen de sizin üzere.Bunun nedenini araştırmak için kendini inzivaya çekiyor. Bir nevi teknoloji detoksu yapıyor. Bilgisayar yok. Wi-fi yok. Cep telefonu akıllı değil. Tam bir detoks. Yalnızca kitaplarla dolu bir meskene kapanıyor muharrir. Nicholas Carr teknoloji detoksu ve eski moda okuma tekniği ile konsantrasyonunu kazandığını, daima kendini geliştirebilen beyninin çabucak hemen eski haline döndüğünü belirtiyor kitabında. Dediğine nazaran internette araştırma yapıp, okurken beynimizin daima kısa vadeli hafıza kısmını kullanıyormuşuz.Yazarın savı ise şu: “Eğer yine uzun vadeli okuma sürecine dönersek, beynimiz de buna alışır. Konsantrasyonu daha uzun müddet koruyabiliriz. Beyin de bu biçimde geliştirir kendini.”Tamam, kabul, tekrar eski tip okumaya dönelim. Lakin çok alıştığımız Google ne olacak? Hiç araştırma yapmayacak mıyız? İnternet makus mü? Teknolojiden uzak mı kalmalıyız?

Teknoloji beynimizi değiştiriyorsa, onu terk mi etmeliyiz?

Merak etmeyin. Bu sorunun cevabı kocaman bir “Hayır”.

Yazının bulunuşu, matbaanın icadı, televizyon… Hepsi de icat edildikleri periyotta insanlığı korkutmuş. Beynimiz tembelleşir diye. Tembelleşti mi?Yazı ile beşerler öykülerini sonraki jenerasyonlara, bozulmadan, değişmeden ulaştırabildi. Matbaa ile kitaplar basıldı ve bilgi daha çok beşere ulaştı. İnternet ile bilgi vakit ve yer kısıtlaması olmadan tüm dünyaya yayıldı. İnsanlık gelişimini yaptığı icatlara borçlu.Size âlâ bir haberim var.Amerikalı psikolog Gary Small’un beyin üzerine yaptığı araştırmalara nazaran İnternet kullanımı beyinde birtakım bölgelerin daha fazla gelişmesini sağlıyormuş.Araştırmayı anlatabilmek için sizlere iki tabirden bahsetmem lazım: Dijital Yerliler ve Dijital Göçmenler.

Dijital Yerliler – Dizüstü bilgisayarlar ve cep telefonları dünyasında doğan gençler; bizim çocuklarımız, sizin torunlarınız.

Dijital Göçmenler – Vaktinde mektup yazmış, kalemle not tutan, tüm bu teknolojiler ortaya çıkmadan doğan, bu teknolojiyi yaşının ileri bir safhasında öğrenmek zorunda kalan bireyler: Bu da bizler ve anne-babalarımız oluyor.Gary Small’un yaptığı araştırmaya nazaran Dijital Yerliler her gün ortalama 8,5 saat teknolojiye maruz kalıyor. 8,5 saat teknoloji ise ile beynin Multitasking – çoklu vazife bölgesinin, karmaşık mantık yürütme ve muhakeme hünerlerinin gelişmesini sağlıyor.University of California’da yaptığı bu araştırmada bilhassa 55-76 yaş aralığındaki Dijital Göçmenlerin internet kullanırken beyinlerinin hangi kısımlarını kullandıklarını merak etmiş Small. Sanki internet hakikaten de beyni tembelleştiriyor mu diye bakmış. Araştırmaya katılanlardan bilgisayar ekranından bir metin okumaları ve internette araştırma yapmaları istenmiş. Araştırmaya katılanların hepsinde, okuma sırasında beynin şakak, art ve yan bölgelerinde bulunan lisan, okuma, hafıza ve görme merkezlerinin faaliyetinde besbelli bir artış gözlenmiş. İnternette araştırma yapan küme ve internette yalnızca okuyan küme ortasında ise fark varmış. İnternette araştırma yapanların beyninin ön ve şakak bölgelerinin yanı sıra karar alma ve muhakeme sürecini denetleyen bölgenin fonksiyonunda de artış belirlenmiş. Araştırmayı yürütenlerin başındaki psikolog Dr. Gary Small, internette araştırma yapan bireylerde sonlar ortasındaki bağlantının başkalarına nazaran daha fazla olduğu sonucuna vardıklarını belirtmiş.İnternette araştırma yapmak beynin karmaşık fonksiyonlarını harekete geçiriyormuş. Bunun yaşlanmada ortaya çıkan beyin hücrelerinin azalmasında etken olabileceğini belirtiyor.Gary Small’a nazaran, “Web’de arama yapmak üzere kolay bir misyon bile beynimizde tesir yapabiliyor. Beynimiz öğrenmeye devam ediyor.” İddiasına nazaran araştırma yapmak, daima yeni bir şeyler öğrenmek tahminen de bunamayı, demansı önlüyor.

Tüm bu araştırmalar ve kaynaklar her vakit bize yol gösterici aslında. 

Bizim bilmemiz gereken:

İnternet hayatımızın bir gerçeği. Beynimiz bu yeni kuşak irtibat formuyla değişiyor. Bunu bilelim.

 İnterneti yapan ve yaratıcı olmak için kullanalım. Öğrenelim, öğrendiğimiz bilgiyi özümsemeye çalışalım, paylaşalım, takımlaşalım, üretelim, yeniden paylaşalım. Bizim öğrendiklerimizi öbürleri da öğrensin.

İnternet, toplumsal medya, telefon, tablet bağımlılığından kendimizi koruyalım. Denetimli ve istikrarlı olalım.

Yüz yüze toplumsal bağlantılarımızı unutmayalım. Onları besleyelim.

 Okuma alışkanlığımızı kaybetmeyelim. Sadece internette okumamıza güvenmeyelim. Okumanın beynimizin diğer kısımlarını de çalıştırdığını unutmayalım.

İnternet ezberleme alışkanlığımızı, hafızamızı zayıflatıyor, gereksiz hale getiriyorsa, biz de beynimizin bu alışkanlıklarını kaybetmemek için çabalayalım. Bazı şeyleri aklımızda tutmaya çalışalım, bilgiyi edindikten sonra etrafımızla paylaşalım, anlatalım.

İngilizceye kesinlikle hakim olalım. Çocuklarımızın bu lisanı mümkün olan en uygun halde öğrenmelerine çabalayalım. Biz ne kadar Türkçe kaynak yaratsak bile, internetteki İngilizce kaynaklar bir o kadar daha fazla ve her an artıyor.

İlgilendiğimiz bahisleri, dünyanın gittiği taraftaki bahisleri takip edelim. Bilgi ve öğrenme artık bir tık uzağınızda. Her hususta kendimizi geliştirmemiz kural.

Hem çocuklarımız hem de biz dijital zekâmızı geliştirelim. İnançlı internet araştırması, yanlışsız bilgiye ulaşmayı öğrenmek, internette gezinirken kendini denetim edebilmek, dağılmamak, toplumsal medya vaktini kısıtlı kullanmak, vb. bahislerde dijital zekâmızı geliştirelim.

En kıymetlisi yapay zekânın pek çok işe sahip olacağı bu periyotta İnsani özelliklerimizi kaybetmeyelim.”

Hibya Haber Ajansı