17 Fransız askeri, 107 yıl sonra Çanakkale’deki Fransız Mezarlığı’nda toprağa verildi

Seddülbahir Kalesi restorasyon projesi kapsamında sürdürülen arkeolojik çalışmalarda Çanakkale Kara Savaşları’nda yaşamını yitiren 17 Fransız askerin kemikleri bulundu. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir tarafından Fransız heyete teslim edilen naaşlar, Fransız Ulusal Mezarlığı’nda törenle toprağa verildi.

Seddülbahir Kalesi Restorasyon Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı denetiminde gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalarda Çanakkale Muharebelerine ışık tutabilecek bulgular ortaya çıktı. Restorasyonu gerçekleştirilen kalede, arşiv fotoğraflarından da varlığı bilinen İtilaf güçlerine ait mezarlığın kapsadığı alanda çalışmalar hassasiyetle sürdürüldü. 

Mütareke yıllarında oluşturulan sekiz Fransız Mezarlığı arasında Seddülbahir Kalesi içindeki Galinier ya da Genel Karargâh Tabyası Mezarlığı da bulunuyordu. 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nın ardından bu mezarların tümü bugünkü Fransız Ulusal Mezarlığı’nın bulunduğu Morto Koyu’na taşındı. 

Seddülbahir Kalesi Restorasyon Projesi kapsamında arkeolojik saha araştırmalarında tarihi görsellerle konumu örtüşen mezar alanlarında bir mezar taşının yanında şu ana kadar birinin kimlik bilgileri tespit edilmiş en az 17 askere ait iskelet parçalarına rastlandı. Bu mezarlarda ele geçen buluntular (haç, yüzük, mezar levhası, mezar taşı), tarihi belgeler ve fotoğraflar iskeletlerin 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri sırasında güney cephesinde hayatlarını kaybeden Fransız askerlerine ait olduğunu gösterdi. 

Topraklarımızda hayatını kaybeden 17 Fransız askeri için 24 Nisan Pazar günü saat 11.00’de Seddülbahir Kalesi’nde tören düzenlendi. Törende, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir tarafından Fransız Büyükelçiliği Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne’ye askerlerin kemikleri teslim edildi.

Kaşdemir, Fransız heyetine hoşgeldiniz diyerek başladığı konuşmasında, “Bugün Çanakkale Kara Muharebelerinin başlangıcının 107. Yıl dönümü. Çok anlamlı bir günde çok anlamlı bir mekânda çok anlamlı bir tören icra ediyoruz. Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığı olarak Gelibolu Yarımadası’nda Çanakkale Destanı’nın yazıldığı bu topraklarda ecdadımızdan bize yadigâr kalan ne varsa, Çanakkale kahramanlığından bugüne gelen ne varsa restore edip, ayağa kaldırıp ziyarete açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu an Seddülbahir Kalesi’ndeyiz. Çanakkale Boğazı’nın girişindeyiz. Çanakkale Savaşı’nın en yoğun yaşandığı yerlerden birinde, bir gazi mekândayız. Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu kaleyi restore etmeye başladığımızda, çok ihtimamlı ve özenli bir restorasyon çalışması başlattık. Arkadaşlarımızla beraber bu restorasyon çalışmalarımız esnasında bir takım mezarlar ve kemikler tespit ettik. Ve tabii ki çalışmalarımızı daha özenli daha dikkatli hale getirdik” diye konuştu.

Araştırmalar sonucunda kemiklerin Çanakkale Savaşları sırasında ölen Fransız askerlerine ait olduğunu öğrendiklerini belirten Kaşdemir, şöyle devam etti: “Çalışmalarımızı daha dikkatli hale getirip bu kemikleri hemen muhafaza altına aldık ve hem Fransız yetkilerle hem bizim Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ile temasa geçtik ve bu kemikleri koruyarak bugünlere kadar geldik. Gerek dinimizde gerek Türk örf ve âdetinde gerek Türk kültüründe ölüye saygı vardır. 

Aynı zamanda Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazmış olduğu mektupta, bu topraklar üzerinde hayatını kaybeden yabancı askerlerin artık bu toprakların evlatları olduklarını, bu topraklarda huzur içinde uyuyacaklarını ifade etmiştir. Biz de Tarihi Alan Başkanlığı olarak, bu duygularla çalışmalarımıza devam ettik ve bugün Fransız askerlerine ait olan naaşları Fransız yetkilere teslim ediyoruz. Onlar da Tarihi Alan içerisinde kendilerine ayrılmış olan Fransız Mezarlığı’na bu kemikleri defnedecekler. Bir kez daha buradan ifade etmek istiyorum. Çanakkale Zaferleri’nin 107. yılı kutlu olsun. Bize bu toprakları vatan yapanların ruhu şad olsun. Tarihi Alan Başkanlığı olarak Tarihi Alan’ın şehitliklerin Türk milleti için ne kadar önemli ne kadar mukaddes olduğunu çok iyi biliyoruz. Aynı zamanda Çanakkale Tarihi Alan’ın dünyada birden fazla ülkenin de hatıraları olduğunu çok iyi biliyoruz. Bu duygularla çalışmalarımızı devam ettireceğiz.”

Albay Philippe Boulogne, Fransız askerlerinin tesliminde yaptığı konuşmada, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’na hassasiyetlerinden dolayı teşekkür etti.

Seddülbahir Kalesi’nin ardından ebedi istirahatgahları olan Fransız Ulusal Mezarlığı’na taşınan cenazeler, Misyon şefi Mathilde Grammont konuşması ve Fransız ulusal marşının da çalındığı mezarlıkta gerçekleşen törenle toprağa verildi.

Hibya Haber Ajansı